1-Sabaq. Qa’wipsizlik texnikasi’ qag’i’ydalari’ ha’m sanitariya-gigiena talaplari’

A'ziz woqi'wshi'lar! «Informatika» pa'ninen sabaqlar kompyuter klasi'nda ali'p bari'ladi'. Usi' sabaqli'qta berilgen a'meliy tapsi'rmalardi' tikkeley kompyuterler ja'rdeminde wori'nlaysiz.

Kompyuterler de basqa elektr u'skeneleri si'yaqli' elektr togi' ja'rdeminde isleydi. Elektr togi' bolsa ju'da' abayli'li'q penen jumi's ali'p bari'wdi' talap yetedi.

Kompyuter klasi'ndag'i' qurilmalardan naduri's paydalani'w wo'rt shi'g'i'wi', baxi'tsi'z ha'diyseler ju'z beriwi ha'm buni'n' na'tiyjesinde insan salamatli'g'i'na zi'yan jetiwi ha'm de kompyuter quri'lmalari'ni'n' buzi'li'wi'na ali'p keliwi mu'mkin.

Joqari'dag'i' unamsi'z jag'daylardi'n' aldi'n ali'w maqsetinde qa'wipsizlik texnikasi' qag'i'ydalari' ha'm sanitariya-gigiena talaplari'na a'mel yetiwin'iz talap yetiledi.

    Qa’wipsizlik texnikasi’ qag’i’ydalari’

  1. Mug'allimnin' ruqsati'si'z o'zbetinshe etip kompyuterdi iske tu'siriw
  2. Kompyuter bo'lmesine u'stki kiyimlerde kirip oti'ri'w;
  3. Elektr togi' dereklerin ha'm tutasti’ri’wshi’ si'mlardi' uslaw;
  4. O'zbetinshe kompyuter sazlaw jumi'slari'n ali'p bari'w;
  5. Kompyuter ekrani'n qol menen uslaw, islep turg'an kompyuterde tazalaw jumi'slari'n ali'p bari'w;
  6. Uzaq waqi't dawami'nda islep turg'an kompyuterlerdi qarawsi'z qaldi'ri’w;
  7. Kompyuterdin' qasi'nda basqa elektr ha'm i'si'ti'w a'sbaplari'nan paydalani'w;
  8. Kompyuterdin' qasi'nda awqatlani'w, suw ishiw;
  9. Tez janatug'i'n buyi'mlar ha'm quri'lmalardi'n' ishki elementlerine keri ta'sir yetiwshi kislotali', qurami’nda xlor bolg'an zatlardi' ali'p kiriw;
  10. Klaviatura ha'm kompyuter «mi’shka»si'n «ti'shqansha»si'n i̇'zg'ar qollari'n'ï'z benen basqari’w;
  11. Klaviatura ha'm «mi'shka»dan paydalang'anda ku'sh isletiw;
  12. Kompyuterdi ruqsatsi'z o'shirip, jumi'sti' juwmaqlaw;

Kompyuterden paydalani’w bari’si’nda baxi’tsi’z ha’diyseler bolmawi’ ha’m densawli’g’i’n’i’zg’a zi’yan tiymewi ushi’n qa’wipsizlik texnikasi’ qag’i’ydalari’na so’zsiz a’mel yetiwin’iz kerek!

    Sanitariya-gigiena talaplari’

    Yesin’izde saqlan’, kompyuterde islew dawami’nda kerekli talaplarg’a a’mel yetpew insan salamatli’g’i’na u’lken zi’yan yetiwi mu’mkin. A’sirese, ko’z, qan aylani’w sistemasi’, bas miy xi’zmeti, womi’rtqa bag’anasi’ni’n’ a’zzileniwi ha’m tu’rli keselliklerdin’ kelip shi’g’i’wi’na sebepshi boladi’.

    Bulardi’n’ aldi’n ali’w ha’m kompyuterde islew dawami’nda salamatli’g’i’n’i’zg’a zi’yan yetpewi ushi’n to’mendegi talaplarg’a a’mel yetiwin’iz ha’m wolardi’ yesten shi’g’armawi’n’i’z kerek:

  1. Kompyuter stoli’nan 20 sm uzaqli’qta oti’ri’n’
  2. Ko’zin’iz kompyuter monitori’nan 50—60 sm uzaqli’qta bolsi’n, 20—30 minuttan son’ ko’zge dem berip turi’w ha’m kompyuterde islew ku’nine 180 minuttan aspawi’ kerek
  3. Iyin ha’m qol shi’g’anag’i’ arasi’ndag’i’ mu’yesh 90o —120o ti’ payda yetsin
  4. Kompyuter aldi’nda oti’rg’ani’n’i’zda denen’izdi tik uslan’
  5. Ayaq tabani’n’i’z polg’a toli’q tiyi p tursi’n
  6. Qol alaqani’ ha’m barmaqlari’- n’i’zdi’ yerkin uslan’
  7. Qoli’n’i’zdi’ denen’izge jaqi’n arali’qta uslan’
  8. Dize asti’ mu’yeshi 90o ti’ payda yetsin

Kompyuter aldi’nda naduri’s oti’ri’w omi’rtqa bag’anan’i’zda awi’ri’wlar payda boli’wi’na ha’m de tez sharshawi’n’i’zg’a sebepshi boladi’.

1-shi’ni’g’i’w. Ko’z bulshi’q yetlerin 4 sekund qatti’ jumi’p turi’n’, son’ wolardi’ ashi’p, 6 sekund uzaqlarg’a qarap turi’n’. Bul shi’ni’g’i’wdi’ 3— 4 ma’rte ta’kirarlan’.

2-shi’ni’g’i’w. Ko’zlerin’izdi 4 sekund muri’n ushi’na qarati’n’, keyin 6 sekund uzaqlarg’a qarap turi’n’. Bul shi’ni’g’i’wdi’ 3—4 ma’rte ta’kirarlan’.

3-shi’ni’g’i’w. Basti’ burmag’an halda ko’zin’izdi aldi’n won’g’a qarati’n’ ha’m bul jag’daydi’ biraz saqlap turi’n’, keyin ko’zin’izdi tuwri’g’a qarati’p, 6 sekund uzaqlarg’a qarap turi’n’. Mine usi’ shi’ni’g’i’wlardi’ ko’zin’izdi shepke, pa’stke ha’m joqari’g’a qarati’p ori’nlan’. Shi’ni’g’i’wdi’ 1—6 yesabi’nda ta’kirarlan’.

4-shi’ni’g’i’w. Ko’zdi joqari’g’a on’ ta’repten dioganal boylap to’mengi shep ta’repine qaran’, son’i’nan uzaqlarg’a 6 sekund qarap turi’n’. Tap usi’nday usi’l menen tek ko’zdi joqarg’i’ shep ta’repten to’mengi on’ ta’repine qaran’ ha’m 6 sekund uzaqlarg’a qarap turi’n’. Bul shi’ni’g’i’wdi’ 3—5 ma’rte ta’kirarlan’.

Temag’a tiyisli soraw ha’m tapsi’rmalar

  1. Qa’wipsizlik texnikasi’ qag’i’ydalari’n biliw ne ushi’n kerek?
  2. Elektr togi’ menen baylani’sli’ qanday qag’i’ydalardi’ bilesiz?
  3. Kompyuter bo’lmesindegi u’skeneler uzaq waqi’t xi’zmet yetiwi ushi’n qanday qag’i’ydalarg’a a’mel yetiw kerek?
  4. Sanitariya-gigiena talaplari’na a’mel yetpew nelerge ali’p keledi?
  5. Kompyuterdi iske qosi’w ha’m jumi’sti’ juwmaqlaw ta’rtibine itibar bermew qanday jag’daylarg’a ali’p keliwi mu’mkin?